اصل سوم

تصور کنید در یک کنسرت زیبا نشسته‌اید. نوازندگان با مهارت تمام قطعه‌ای را اجرا می‌کنند، اما شما تنها شنونده‌ای منفعل هستید که منتظر پایان قطعه است. حالا تصور کنید که به شما یک ساز می‌دهند و از شما دعوت می‌کنند تا در اجرای همان قطعه مشارکت کنید. ناگهان، تمام وجودتان هوشیار می‌شود؛ به هر نت گوش می‌سپارید، با دیگران هماهنگ می‌شوید و بخشی از اجرای موسیقی می‌شوید. این تفاوت، همان تفاوت بین مشاهده منفعلانه و تعامل فعال است .

خطر بی‌حواسی: وقتی زندگی از کنارمان عبور می‌کند.

ما بیشتر اوقات در حالت «خلبان خودکار» زندگی می‌کنیم. در یک مهمانی حضور فیزیکی داریم اما ذهنمان درگیر کارهای فرداست. هنگام پیاده‌روی، به جای احساس نوازش باد روی پوست، درگیر گفت‌وگوی درونی هستیم. این حالت منفعلانه مانند تماشای یک فیلم از پشت شیشه‌ای کدر است؛ همه چیز محو و بی‌شور است. ما در دنیایی از اطلاعات غرق شده‌ایم، اما به ندرت با آن تعامل عمیق داریم. الن لنگر معتقد است ریشه بسیاری از استرس‌ها و احساس پوچی، همین فقدان تعامل واقعی با لحظه اکنون است.

تعامل فعال چیست؟ تبدیل شدن به یک «کاشف» در زندگی روزمره

تعامل فعال به این معناست که به جای آنکه فقط دریافت‌کننده اطلاعات باشید، با محیط خود یک رابطه دوسویه برقرار کنید. شما از حالت تماشاچی خارج شده و به یک مشارکت‌کننده تبدیل می‌شوید. این اصل به شما می‌گوید: با دنیای اطرافتان گفت‌وگو کنید، از آن سؤال بپرسید و بر آن تأثیر بگذارید. این کار، ذهن را کاملاً در لحظه متمرکز نگه می‌دارد.

برای مثال:

در یک مکالمه: به جای اینکه فقط منتظر نوبت خود برای حرف زدن باشید یا در ذهنتان جواب را آماده کنید، گوش دادن فعال را تمرین کنید. به حالات چهره، لحن صدا و احساس پشت کلمات توجه کنید. این توجه منجر به درک بهتر موضوع و موضع گوینده می شود. سپس برای شفافیت بیشتر در مورد بخش های مبهم، سؤال بپرسید. حالا زمان آن رسیده که نظراتتان را به اشتراک بگذارید و ایده‌های جدید خلق کنید. شما دیگر یک شنونده منفعل نیستید، بلکه یک شریک فعال در خلق گفت‌وگویی با معنا هستید.

در محیط کار:  وقتی گزارش می‌خوانید، فقط آن را از اول تا آخر نخوانید. از خود بپرسید: «اینجا چه نکته مهمی هست؟»، «این داده‌ها چه ارتباطی با پروژه من دارد؟»، «چه سؤالی پیش می‌آید که باید از همکارم بپرسم؟». این پرسش‌ها، مطالعه گزارش را به یک فرآیند جست‌وجوگرانه تبدیل می‌کند. حالا اگر قرار است با توجه به گزارش، تصمیمی بگیرید، حتماً تصمیمی بهتر خواهد بود.

در طبیعت:  به جای گرفتن یک عکس سریع و رفتن، چند دقیقه توقف کنید. به بافت پوست درخت دست بکشید. به الگوی حرکت مورچه‌ها دقت کنید. از خود بپرسید: «این گل چگونه اینجا رشد کرده؟». با محیط اطرافتان ارتباط فیزیکی و کنجکاوانه برقرار کنید.

فواید تعامل فعال

• حضور واقعی در حال: وقتی با محیط تعامل فیزیکی و ذهنی دارید، افکار مزاحم درباره گذشته و آینده جای خود را به تجربه حسیِ غنی از «اکنون» می‌دهند. این کار به شدت کاهش‌دهنده استرس و اضطراب است.
• تقویت حافظه و یادگیری: اطلاعاتی که از طریق تعامل فعال به دست می‌آیند (مثلاً با پرسش کردن یا انجام دادن)، بسیار عمیق‌تر از اطلاعاتی که به صورت منفل دریافت می‌شوند، در حافظه ثبت می‌گردند.
• ایجاد روابط معنادارتر: وقتی در مکالمات، فعالانه شرکت می‌کنید، طرف مقابل احساس دیده و شنیده شدن می‌کند. این موضوع اعتماد را افزایش داده و پیوندهای عاطفی را مستحکم می‌کند.
• افزایش نوآوری: تعامل فعال با یک مسئله، دستکاری آن، و نگاه کردن از زوایای مختلف منجر به بینش‌ها و راه‌حل‌های جدیدی می‌شود که یک نگاه منفعلانه هرگز نمی‌توانست به آن دست یابد.

چگونه امروز تعامل فعال را تمرین کنیم؟

• یک وعده غذای آگاهانه: در وعده بعدی غذا، به جای خوردن در حین تماشای تلویزیون، فقط غذا بخورید. به طعم، بافت و بوی هر لقمه توجه کنید. از خود بپرسید: «این غذا از چه چیزهایی درست شده؟ طعم آن چطور تغییر می‌کند؟».

• یک گفت‌وگوی هدفمند: در مکالمه بعدی با یک دوست، هدف خود را فقط «شنیدن» قرار ندهید. هدف خود را «درک کردن» بگذارید. سؤال بپرسید که او را به توضیح بیشتر ترغیب کند: «چه حسی درباره آن داری؟»، «این موضوع از چه جهتی برایت جالب بود؟».

• مسیر جدید، نگاه جدید: حتی اگر مسیر همیشگی را می‌روید، از خود بپرسید: «آیا می‌توانم پنج چیز جدید که تا به حال ندیده‌ام، امروز کشف کنم؟». این سؤال ذهن شما را برای تعامل با محیط آماده می‌کند.

نتیجه‌گیری:

ذهن‌آگاهی الن لنگر به ما یادآوری می‌کند که زندگی یک زمین بازی است که می‌توانیم در آن مشارکت کنیم، خلق کنیم و تأثیر بگذاریم. تعامل فعال، پادزهر قوی برای بی‌حواسی و روزمرگی است. با انتخاب آگاهانه برای مشارکت در لحظه، ما از تماشاچی زندگی به بازیگر اصلی داستان خود تبدیل می‌شویم و هر لحظه را به تجربه‌ای غنی و به یاد ماندنی تبدیل می‌کنیم. آیا شما حاضرید از پشت شیشه بیرون بیایید و با جهان تعامل کنید؟